AMG-trans.eu

Strona główna > Transport drogowy do 3,5 t > Definicje i przepisy prawne – transport zarobkowy vs. przewóz na potrzeby własne

Definicje i przepisy prawne – transport zarobkowy vs. przewóz na potrzeby własne

  • Jacek Palęcki
  • 20 min czytania

Prawo rozróżnia zarobkowy transport drogowy (świadczenie usług przewozu rzeczy lub osób dla zleceniodawców) od przewozu drogowego na potrzeby własne (przewóz wewnętrzny, pomocniczy, realizowany we własnym zakresie na użytek przedsiębiorstwa). Działalność transportowa to prowadzenie przedsiębiorstwa wykonującego przewozy zarobkowo – czyli za wynagrodzeniem, na rzecz osób trzecich. Natomiast przewóz na potrzeby własne (NWW) nie ma charakteru komercyjnego ani zarobkowego; odbywa się w ramach innej działalności podstawowej przewoźnika i na jego koszt. Kluczowe warunki takiego przewozu to m.in. posiadanie ładunku należącego do firmy oraz wykonywanie transportu przez właściciela lub pracowników przedsiębiorstwa (nie można świadczyć NWW na rzecz obcej firmy).

Ramowe zasady działalności transportowej określają przepisy unijne i krajowe. Rozporządzenie (WE) nr 1071/2009 Parlamentu Europejskiego i Rady definiuje warunki dostępu do zawodu przewoźnika drogowego w UE (m.in. wymagania dobrej reputacji, kompetencji zawodowych i zdolności finansowej). Rozporządzenie (WE) nr 1072/2009 reguluje dostęp do rynku międzynarodowego przewozu drogowego rzeczy – wprowadza obowiązek posiadania licencji wspólnotowej (Community License) na międzynarodowe przewozy zarobkowe i określa zasady kabotażu. Polskim odpowiednikiem jest ustawa z 6 września 2001 r. o transporcie drogowym, która implementuje te regulacje unijne i określa wymogi prowadzenia transportu na terytorium RP. Ustawa ta rozgranicza przewozy zarobkowe i na potrzeby własne oraz precyzuje, że używanie pojazdów poniżej pewnej masy całkowitej może być wyłączone z niektórych obostrzeń.

Od lat graniczną wartością dla pełnego objęcia regulacjami licencyjnymi był próg 3,5 tony dopuszczalnej masy całkowitej (DMC) pojazdu. Pojazdy o DMC powyżej 3,5 t traktowane są jako “ciężarowe” i ich użytkowanie w transporcie zarobkowym wymagało licencji. Z kolei tzw. busy do 3,5 t były przez długi czas wyłączone z wielu wymogów (np. licencji transportowej). Taki stan rzeczy zmienił się zasadniczo od 21 maja 2022 roku, kiedy weszły w życie nowe przepisy z tzw. Pakietu Mobilności, zgodnie z którymi licencja wspólnotowa będzie wymagana również w przypadku przewozów małych ładunków wykonywanych pojazdami o dopuszczalnej masie całkowitej przekraczającej 2,5 tony. Innymi słowy, od 21 maja 2022 r. firmy oferujące transport pojazdami do 3,5 t DMC, przekraczając granice wewnętrzne UE, muszą posiadać licencję wspólnotową. W przypadku przedsiębiorstw przewożących towary wyłącznie w granicach własnego kraju – przepisy pozostały bez zmian.

Kiedy transport do 3,5t nie wymaga licencji?

Istnieje szereg sytuacji, w których wykonywanie przewozów drogowych pojazdami dostawczymi (DMC ≤ 3,5 t) nie wymaga posiadania licencji transportowej ani dodatkowych zezwoleń:

  • Krajowy transport zarobkowy pojazdami do 3,5 t – przewozy wyłącznie na terenie Polski, realizowane lekkimi busami, nie są objęte obowiązkiem licencji (ani krajowej, ani wspólnotowej). Małe firmy kurierskie czy dostawcze obsługujące rynek krajowy mogą zatem działać bez licencji transportowej – wystarczy standardowa rejestracja działalności gospodarczej.

  • Przewozy drogowe na potrzeby własne (NWW) – jeżeli przedsiębiorstwo wykorzystuje pojazdy do 3,5 t do transportu własnych towarów (np. dowóz materiałów do oddziału, przewóz sprzętu między magazynami), to nie świadczy usług na rzecz innych podmiotów i takie przewozy nie podlegają licencjonowaniu. Co do zasady, do wykonywania NWW nie jest wymagana licencja transportowa, a jedynie spełnienie pewnych wymogów formalnych. Przewozy na potrzeby własne można wykonywać po uzyskaniu zaświadczenia potwierdzającego zgłoszenie prowadzenia przewozów drogowych jako działalności pomocniczej – jednak dla pojazdów ≤3,5 t ustawodawca zwolnił z obowiązku posiadania takiego zaświadczenia. Oznacza to, że np. producent dostarczający własnym busem swoje wyroby do klienta czy rolnik wiozący płody rolne na rynek – jeśli używa pojazdu o DMC 3,5 t lub mniejszej – nie potrzebuje licencji ani odrębnego urzędowego zaświadczenia.

  • Jednorazowy / okazjonalny przewóz niezarobkowy – jeżeli osoba lub firma realizuje przewóz incydentalnie, poza stałą działalnością gospodarczą i bez wynagrodzenia (np. przewiezienie nieodpłatnie cudzych rzeczy jako przysługa), to nie jest to działalność przewozowa w rozumieniu ustawy. Dopóki przewóz nie ma charakteru zarobkowego i zorganizowanego, dopóty nie występuje obowiązek uzyskania licencji. Należy jednak uważać – regularne świadczenie usług transportowych „na czarno” (nawet pod pozorem nieodpłatnej pomocy) może zostać uznane za prowadzenie niezarejestrowanej działalności gospodarczej, co wiąże się z sankcjami.

  • Przewóz krajowy bez kabotażu – kabotażem nazywamy zarobkowy przewóz towarów w obrębie innego państwa niż państwo siedziby przewoźnika (np. polski bus realizujący odpłatny transport wyłącznie na terenie Francji). Przed 2022 r. lżejsze pojazdy ≤3,5 t nie podlegały restrykcjom kabotażowym ani licencyjnym, jednak obecnie – zgodnie z przepisami unijnymi – każdy przewóz międzynarodowy busami powyżej 2,5 t wymaga licencji. Kabotaż busami stał się możliwy dopiero po uzyskaniu licencji wspólnotowej i podlega tym samym ograniczeniom (dot. liczby operacji i czasu) co kabotaż ciężarówkami. Natomiast przewozy stricte krajowe (na terytorium Polski) nie są kabotażem, więc bus zarejestrowany w Polsce wykonujący krajowe zlecenia nie potrzebuje dodatkowych zezwoleń.

  • Działalność spedycyjna (pośrednictwo) – podmiot organizujący przewóz, lecz nie realizujący go własnymi pojazdami (np. firma spedycyjna), nie musi posiadać licencji transportowej, gdyż formalnie nie jest przewoźnikiem. Taki pośrednik zleca transport przewoźnikom posiadającym licencje. Uwaga: jeśli ktoś próbuje faktycznie wykonywać przewozy busem bez licencji, nazywając to „spedytorstwem”, ale sam przewozi cudzy towar, to dalej łamie prawo. Model spedycji jest legalny tylko wtedy, gdy rzeczywisty przewóz wykonuje licencjonowany przewoźnik. (Zobacz nasz artykuł: Poznaj różnice: firma transportowa vs spedycyjna; Dowiedz się więcej o spedycji międzynarodowej).

Dokumentacja i formalności zamiast licencji: We wszystkich powyższych przypadkach przedsiębiorca musi oczywiście prowadzić zarejestrowaną działalność gospodarczą (posiadać wpis w CEIDG lub KRS, NIP, REGON). Gdy korzysta z cięższych pojazdów (powyżej 3,5 t) na potrzeby własne, konieczne jest uzyskanie zaświadczenia na przewozy drogowe na potrzeby własne (oddzielnie dla transportu krajowego i międzynarodowego). Przy busach do 3,5 t nie ma obowiązku posiadania takiego dokumentu, ale przewoźnik musi być w stanie wykazać podczas kontroli, że spełnia warunki definicji przewozu na potrzeby własne (np. posiada dokumenty potwierdzające własność przewożonego ładunku, faktury, listy przewozowe z adnotacją o przewozie własnym itp.). Ponadto wykonywanie działalności transportowej (zarobkowej) nawet busami do 3,5 t powinno zostać zgłoszone do GITD – np. podczas rejestracji firmy należy wskazać odpowiedni kod PKD (49.41 Z – transport drogowy towarów), a następnie zgłosić prowadzenie przewozów do krajowego rejestru przewoźników (KREPTD). Dzięki temu przedsiębiorca uzyskuje m.in. numer przewoźnika drogowego, chociaż samej licencji w opisanych przypadkach nadal nie potrzebuje.

Kiedy transport do 3,5t wymaga licencji?

Licencja transportowa jest wymagana zawsze, gdy pojazd ≤3,5 t wykorzystywany jest do zarobkowego przewozu towarów w ruchu międzynarodowym. Przepisy Pakietu Mobilności wprowadziły od 21 maja 2022 r. obowiązek posiadania licencji także dla lżejszych pojazdów – przewoźnik wykonujący międzynarodowy transport drogowy rzeczy busami o DMC powyżej 2,5 t (do 3,5 t) musi uzyskać licencję wspólnotową . Wymóg ten dotyczy zarówno przewozów dwustronnych (Polska–zagranica), jak i operacji typu cross-trade (transport między państwami obcymi) oraz kabotażu na terenie innych krajów UE. Innymi słowy, bus przekraczający granicę w zarobkowym przewozie musi być objęty licencją, tak jak duży samochód ciężarowy.

Przed 2022 r. wielu „busiarzy” jeździło po Europie bez licencji, ale po zmianie przepisów takie przewozy stały się nielegalne . Firma chcąca wykonywać np. transport ekspresowy busem z Polski do Niemiec czy podjąć ładunki na trasach UE musi najpierw uzyskać licencję (wraz z wypisami na każdy pojazd).

Przewozy cross-trade i kabotaż busami – obie te kategorie również zostały objęte obowiązkiem licencyjnym. Przykładowo, jeśli polski bus ma przewieźć ładunek między dwoma miejscowościami we Francji (kabotaż) albo z Holandii do Niemiec (przewóz między państwami trzecimi), to przewoźnik musi posiadać licencję wspólnotową oraz wypis z licencji dla tego pojazdu. Co więcej, kabotaż busami podlega tym samym ograniczeniom co kabotaż ciężarówkami (maksymalnie 3 operacje w ciągu 7 dni od dostawy międzynarodowej). W praktyce jednak możliwość wykonania kabotażu czy przewozu typu cross-trade pojawia się dopiero, gdy przewoźnik dysponuje licencją – bez niej jakiekolwiek zarobkowe operacje na obcym rynku są nieuprawnione.

Zarobkowe przewozy „pod cudzą firmą” – często mikroprzedsiębiorcy bez własnej licencji próbują współpracować z większymi firmami transportowymi jako podwykonawcy. Jednak w świetle prawa nie można pożyczyć licencji od innej firmy. Jeśli działasz jako osobny przedsiębiorca, musisz mieć własną licencję, by wykonywać międzynarodowe zlecenia transportowe. Jedyny legalny sposób, by jeździć bez własnej licencji, to działać w strukturze licencjonowanego przewoźnika – np. oddać swój pojazd w leasing firmie mającej licencję i zostać jej kierowcą (wtedy przewóz odbywa się formalnie przez tę firmę). Każda inna forma – np. wykonywanie przewozu na podstawie samej umowy ze zleceniodawcą, bez licencji – jest nielegalna. Warto też pamiętać, że licencja wspólnotowa jest przypisana do danego przedsiębiorcy i nie wolno jej użyczać innemu podmiotowi .

Dodatkowe obowiązki i wymogi: Uzyskanie licencji oznacza wejście przedsiębiorcy do grona „oficjalnych” przewoźników drogowych, co wiąże się z pewnymi nowymi obowiązkami wobec GITD i nie tylko. Firma posiadająca licencję musi m.in. zgłaszać do organu wszelkie zmiany w liczbie pojazdów (gdyż każdy pojazd musi mieć osobny wypis z licencji) oraz aktualizować dane o liczbie kierowców. W ramach Pakietu Mobilności na przewoźników busowych nałożono np. obowiązek corocznego raportowania średniego rocznego zatrudnienia kierowców wykonujących transport międzynarodowy (do 31 marca następnego roku). Licencjonowany przewoźnik podlega też rygorom socjalnym – od 2026 r. kierowcy busów w przewozach międzynarodowych będą musieli korzystać z tachografów (obowiązek stopniowo wprowadzany w UE), a już wcześniej powinni przestrzegać norm czasu prowadzenia i odpoczynku analogicznie do kierowców ciężarówek.

Z punktu widzenia pojazdu: każdy bus objęty licencją musi być zgłoszony do organu, a jeżeli wykonuje przewozy zagraniczne – na pokładzie musi znajdować się oryginał wypisu z licencji wspólnotowej (kopia nie wystarczy). Pojazd powinien być sprawny technicznie i ubezpieczony (OC pojazdu, a także OC przewoźnika – polisa OCP, jeśli wymagana przez kontrahenta, zapewnia dodatkową ochronę). Zaleca się również oznaczenie pojazdu nazwą lub logo firmy – choć nie ma już obowiązku naklejania numeru licencji na drzwi, to widoczne dane ułatwiają ewentualne kontrole.

Licencja wspólnotowa – jak ją uzyskać?

Licencja wspólnotowa to zezwolenie uprawniające do wykonywania międzynarodowego zarobkowego przewozu drogowego rzeczy na terenie Unii Europejskiej. Wydaje je w Polsce Główny Inspektor Transportu Drogowego (GITD) po spełnieniu przez przedsiębiorcę określonych wymogów. Procedura krok po kroku wygląda następująco:

  1. Zezwolenie na zawód przewoźnika drogowego: należy złożyć do GITD wniosek o udzielenie zezwolenia na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego oraz o licencję wspólnotową na międzynarodowy przewóz rzeczy. We wniosku (formularz LR1 dostępny na stronie GITD) wskazuje się m.in. okres, na jaki ma być udzielona licencja (do 5 lat lub do 10 lat) oraz liczbę pojazdów zgłaszanych do wykonywania transportu. Od tego zależy wysokość opłat.

  2. Opłaty za licencję: za licencję ważną 5 lat obowiązuje opłata 4000 zł, a za 10-letnią 8000 zł. Niezależnie od tego płaci się za każdy pojazd wpisany do licencji – wypis z licencji kosztuje 440 zł (gdy licencja na 5 lat) lub 880 zł (gdy licencja 10-letnia). Opłatę wnosi się na konto GITD, a dowód wpłaty dołącza do wniosku.

  3. Spełnienie wymagań merytorycznych: do wniosku należy dołączyć dokumenty potwierdzające, że firma spełnia wymagania określone w rozporządzeniu 1071/2009:

    • Dobra reputacja – zaświadczenia lub oświadczenia o niekaralności za poważne naruszenia i przestępstwa związane z transportem (organ sam też weryfikuje rejestry). W praktyce osoby zarządzające transportem nie mogą figurować w rejestrze poważnych naruszeń.

    • Zdolność finansowa – trzeba wykazać dysponowanie odpowiednimi środkami finansowymi lub zabezpieczeniem. Dla firmy wykonującej przewozy wyłącznie busami wymagane minimum to 1800 EUR na pierwszy pojazd i 900 EUR na każdy kolejny . Można to udowodnić np. rocznym sprawozdaniem finansowym (o ile pokazuje wystarczające kapitały), gwarancją bankową albo specjalną polisą ubezpieczeniową . Przykładowo, zabezpieczenie na 9000 EUR pokryłoby finansowo nawet 9 busów , podczas gdy dla ciężarówek próg jest wyższy (9000 EUR na pierwszy, 5000 EUR na każdy kolejny cięższy pojazd).

    • Certyfikat Kompetencji Zawodowych (CKZ) – przynajmniej jedna osoba zarządzająca operacjami transportowymi musi posiadać CKZ przewoźnika drogowego (wydawany po zdaniu państwowego egzaminu). Może to być właściciel firmy lub zatrudniony menedżer transportu. Uwaga: osoba zewnętrzna (na umowie cywilnej) może nadzorować działalność maksymalnie 4 firm transportowych z łączną flotą do 50 pojazdów.

    • Siedziba i baza eksploatacyjna – firma musi mieć realną i stałą siedzibę w Polsce (adres, pod którym prowadzi główną dokumentację działalności) oraz dysponować miejscem do parkowania pojazdów (własnym lub wynajmowanym). Baza eksploatacyjna nie musi należeć do firmy – może to być np. wynajęty plac.

    • Lista pojazdów – do wniosku załącza się wykaz pojazdów (marka, model, nr rejestracyjny, DMC, forma dysponowania pojazdem itp.). Nie trzeba posiadać pojazdów na własność – dopuszczalne jest użytkowanie ich na podstawie leasingu czy najmu, byle wykazać tytuł prawny do każdego zgłoszonego auta.

  4. Weryfikacja i decyzja: GITD sprawdza wniosek i załączniki. Jeśli czegoś brakuje, wzywa do uzupełnienia (na uzupełnienie braków jest 7 dni od otrzymania wezwania). Po pozytywnym rozpatrzeniu wydawana jest decyzja i przygotowywana licencja wspólnotowa wraz z określoną liczbą wypisów. Licencja jest drukiem urzędowym (wydawana na imię i nazwisko lub nazwę firmy), a wypisy to oddzielne dokumenty dla poszczególnych pojazdów. Każdy pojazd wykonujący przewozy musi mieć oryginał wypisu w kabinie – kserokopia nie wystarczy. Czas oczekiwania na wydanie licencji wynosi zazwyczaj do 1 miesiąca (rzeczywiście często ok. 2 tygodni). Licencję można otrzymać na max. 5 lub 10 lat; po upływie tego okresu można wystąpić o przedłużenie.

Po uzyskaniu licencji: przewoźnik zostaje wpisany do rejestru (KREPTD) i otrzymuje swój numer licencji oraz wypisy na pojazdy. Musi przez cały okres jej ważności utrzymywać spełnianie warunków – np. odnawiać gwarancje finansowe co roku, dbać o dobrą reputację (czyli m.in. unikać poważnych naruszeń, które mogłyby skutkować cofnięciem uprawnień) oraz zgłaszać do GITD zmiany (floty, adresu bazy itp.). Jeżeli zatrudnia kierowców spoza UE, powinien uzyskać dla nich świadectwa kierowcy (dokumenty potwierdzające legalne zatrudnienie cudzoziemca w firmie transportowej) .

Konsekwencje prowadzenia działalności bez licencji

Prowadzenie zarobkowego transportu drogowego bez wymaganej licencji stanowi poważne naruszenie przepisów i wiąże się z wysokim ryzykiem dla przewoźnika:

  • Kary finansowe: W Polsce za wykonywanie międzynarodowego przewozu drogowego rzeczy bez licencji wspólnotowej grozi administracyjna kara pieniężna 12 000 zł (decyzja GITD). Dodatkowo kierowca może zostać ukarany mandatem (np. 200 zł za brak wymaganego wypisu). Podobne sankcje obowiązują w całej UE – przewoźnik bez licencji zostanie ukarany niezależnie od kraju kontroli.

  • Wstrzymanie pojazdu i ładunku: Inspekcja Transportu Drogowego lub zagraniczne służby mogą wstrzymać dalszą jazdę busa, który nie ma wymaganych dokumentów. Pojazd zostaje odstawiony na parking, a ładunek utknie do czasu zapewnienia legalnego transportu. Przykładowo ITD ukarała przewoźnika, którego bus z przesyłką do Berlina został skontrolowany na A4 – kierowca tłumaczył, że wypis z licencji posiada zmiennik oczekujący we Wrocławiu, ale inspektor uznał to za naruszenie (przewóz międzynarodowy zaczyna się już od załadunku) . Taka sytuacja to opóźnienie dostawy i straty dla przewoźnika oraz klienta.

  • Utrata dobrej reputacji (zakaz działalności): Brak licencji jest kwalifikowany jako najpoważniejsze naruszenie unijnych przepisów. GITD w takiej sytuacji wszczyna postępowanie o utratę dobrej reputacji przewoźnika, co skutkuje cofnięciem uprawnień lub zablokowaniem możliwości uzyskania licencji przez okres co najmniej 1 roku. Maciej Wroński (prezes Związku Pracodawców TLP) wskazuje, że firma złapana na jeździe bez licencji ryzykuje 12 tys. zł kary i utratę dobrej reputacji, co uniemożliwi zalegalizowanie działalności przez rok.

  • Utrata klientów i zleceń: Wielu kontrahentów B2B weryfikuje przewoźników przed współpracą. Brak licencji oznacza utratę zaufania – poważne firmy nie zlecą przewozu przedsiębiorcy działającemu nielegalnie. Ponadto ujawnienie braku licencji w trakcie realizacji zlecenia grozi zerwaniem współpracy i naraża zleceniodawcę na kłopoty (opóźnienia dostaw, potencjalne roszczenia). W razie szkody ubezpieczyciel może odmówić wypłaty odszkodowania za ładunek, gdy przewóz był nielegalny.

  • Odpowiedzialność prawna: Nagminne łamanie przepisów (np. wielokrotne przewozy bez licencji, fałszowanie dokumentów, unikanie kontroli) może skutkować dodatkowymi sankcjami, z postępowaniem karnym włącznie. Przewoźnik ryzykuje też wpisem do rejestru nierzetelnych przedsiębiorców, co utrudni mu późniejszy powrót na rynek.

Warto wspomnieć, że także zleceniodawca przewozu może pośrednio odczuć skutki korzystania z usług nielegalnego przewoźnika. Jeśli świadomie zleci transport firmie bez licencji, może zostać posądzony o przyczynianie się do naruszenia przepisów (np. przepisów o kabotażu czy delegowaniu kierowców). Ponadto w razie wypadku lub opóźnienia przewozu zleceniodawca praktycznie nie ma ochrony – umowa z nielegalnym przewoźnikiem może być uznana za nieważną, a ewentualne roszczenia odszkodowawcze mogą być trudne do wyegzekwowania.

Znaczenie dla klienta B2B

Jak sprawdzić, czy przewoźnik ma licencję? Najprostszym sposobem jest poprosić o okazanie licencji – np. numer licencji lub skan dokumentu. Uczciwy, licencjonowany przewoźnik nie odmówi takiej prośbie. Można też zwrócić się do GITD o potwierdzenie, czy dana firma widnieje w rejestrze przewoźników z licencją.

Dlaczego warto wybierać licencjonowanych przewoźników? Po pierwsze, to mniejsze ryzyko – firma z licencją działa legalnie i jest kontrolowana, więc maleje szansa, że transport zostanie przerwany przez służby czy towar utknie na granicy. Po drugie, przewoźnik posiadający licencję musiał wykazać się fachową wiedzą (Certyfikat Kompetencji) i zabezpieczeniem finansowym, co świadczy o jego profesjonalizmie i stabilności. Po trzecie, ubezpieczenie – licencjonowane firmy z reguły mają polisę OCP/CMR, więc Twój ładunek jest chroniony; w razie szkody łatwiej uzyskać odszkodowanie, bo umowa przewozu jest ważna prawnie. Wreszcie, wybierając legalnego przewoźnika, unikasz odpowiedzialności – nie grożą Ci konsekwencje za udział w nielegalnym procederze.

Czy transport drogowy busami do 3,5t wymaga licencji i zezwoleń?

Transport pojazdami dostawczymi o DMC do 3,5 tony jest popularny w biznesie – firmy korzystają z busów do szybkich dostaw krajowych i międzynarodowych. Wiele osób zadaje sobie pytanie, czy taki przewóz wymaga licencji transportowej lub innych zezwoleń. Odpowiedź brzmi: to zależy od rodzaju i zasięgu przewozów. Poniżej wyjaśniamy najważniejsze zasady i aktualne przepisy (w tym zmiany wprowadzone przez Pakiet Mobilności), a także opisujemy ryzyka związane z jazdą „na czarno”.

Kiedy transport do 3,5t nie wymaga licencji?

W niektórych przypadkach przewóz towarów busem do 3,5 t nie jest objęty obowiązkiem posiadania licencji transportowej ani zezwolenia na zawód przewoźnika:

  • Krajowy transport własnym busem: jeśli firma wykonuje przewozy wyłącznie na terenie Polski pojazdami o DMC ≤3,5t, nie potrzebuje licencji transportowej. Dotyczy to np. lokalnych dostaw, kurierów czy transportu zaopatrzenia między oddziałami firmy. Wystarczy zarejestrowana działalność gospodarcza (np. jednoosobowa firma) – nie ma dodatkowych pozwoleń.

  • Przewóz na potrzeby własne: gdy przewozisz własne towary (nie świadczysz usługi dla obcej firmy), taki niezarobkowy przewóz nie wymaga licencji – nawet w ruchu międzynarodowym. Musi to być transport pomocniczy wobec Twojej głównej działalności (np. producent mebli wiezie swoje wyroby do sklepu). Formalnie potrzebne jest zaświadczenie na przewozy własne, ale dla pojazdów do 3,5t prawo zwalnia z obowiązku posiadania zaświadczenia na krajowy czy międzynarodowy przewóz własny. Ważne: ładunek musi należeć do firmy, kierowca musi być właścicielem firmy lub jej pracownikiem, a przewóz odbywać się na koszt przedsiębiorstwa.

  • Okazjonalny przewóz niezarobkowy: jeśli jednorazowo przewieziesz coś busem, nie prowadząc regularnej działalności transportowej (np. wyświadczysz przysługę znajomemu, przewożąc jego rzeczy bez opłaty), to nie podpadasz pod ustawę o transporcie drogowym – nie jest to działalność gospodarcza, więc nie wymaga licencji. Należy jednak uważać, by nie wykonywać takich „przysług” regularnie za wynagrodzeniem, bo wówczas może to zostać uznane za nielegalny transport zarobkowy.

  • Spedycja zamiast transportu: prowadzenie firmy spedycyjnej (pośrednictwo w organizacji transportu) nie wymaga licencji przewoźnika, ponieważ spedytor nie wykonuje przewozu własnymi pojazdami. W takim modelu to podwykonawcy – przewoźnicy z licencją – realizują transport. Pamiętaj jednak, że jeśli masz busa i chcesz jeździć samodzielnie, nazwanie się „spedytorem” nie zwalnia z wymogu licencji – w świetle prawa nadal jesteś przewoźnikiem. (Dowiedz się więcej o spedycji międzynarodowej → /uslugi/spedycja-miedzynarodowa; poznaj też różnice: firma transportowa vs spedycyjna).

Podsumowując: bus do 3,5t bez licencji można legalnie wykorzystywać tylko w krajowym transporcie zarobkowym lub w przewozach na potrzeby własne (także za granicę) – o ile spełnione są kryteria przewozu własnego. W razie kontroli należy być w stanie wykazać, że transport odbywa się legalnie bez licencji (np. poprzez okazanie dokumentów potwierdzających własność ładunku lub charakter niezarobkowy przewozu).

Uwaga: nawet gdy nie jest wymagana licencja, firma transportowa musi działać legalnie – mieć wpis do CEIDG/KRS (właściwe PKD). Przewozy na potrzeby własne cięższymi pojazdami wymagają zaświadczenia (dla busów ≤3,5t zaświadczenie nie jest wymagane).

Kiedy wymagana jest licencja dla busa do 3,5t?

Jeśli planujesz wykorzystywać busa do zarobkowego transportu międzynarodowego, konieczne będzie uzyskanie odpowiednich uprawnień. Od maja 2022 roku firmy transportowe operujące pojazdami od 2,5 t do 3,5 t DMC w transporcie międzynarodowym muszą posiadać licencję wspólnotową . Wcześniej wymóg ten dotyczył tylko cięższych ciężarówek, ale Pakiet Mobilności rozszerzył przepisy na lekkie dostawcze busy (tzw. dostawczaki). (Sprawdź, jak Pakiet Mobilności wpłynął na przewoźników 3,5t → artykuł o PM).

Co to oznacza w praktyce? Jeśli Twój bus przekracza granicę z towarem klienta, wymagana jest licencja transportowa (wspólnotowa). Obowiązek ten dotyczy także kabotażu (przewozów na terenie innego kraju) oraz przewozów typu cross-trade (transportu między dwoma krajami obcymi).

Przewozy „pod cudzym szyldem”: nie można legalnie jeździć na cudzej licencji, będąc osobną firmą. Jeśli nie masz własnej licencji, możesz wykonywać międzynarodowe zlecenia tylko jako część struktury innego przewoźnika (np. będąc jego pracownikiem z wynajętym pojazdem). W przeciwnym razie każde samodzielne zlecenie za granicę bez licencji będzie nielegalne.

Jak uzyskać licencję? Trzeba złożyć wniosek do GITD i spełnić kilka warunków: posiadać Certyfikat Kompetencji Zawodowych, wykazać zdolność finansową (min. 1800 EUR na pierwszy pojazd + 900 EUR na każdy kolejny ) oraz mieć dobrą reputację. Należy też wnieść opłatę (ok. 4000 zł za licencję 5-letnią lub 8000 zł za 10-letnią + 440/880 zł za każdy pojazd). Po pozytywnej weryfikacji urząd wyda licencję (zwykle w kilka tygodni). Otrzymasz wtedy oryginał licencji oraz wypisy – każdy bus w trasie za granicę musi mieć oryginał wypisu w kabinie. Licencja jest przypisana do firmy i nie wolno jej odstępować innym podmiotom .

Zobacz naszą ofertę transportu międzynarodowego do 3,5t

Konsekwencje braku licencji w transporcie do 3,5t

Nie warto ryzykować jazdy bez wymaganych uprawnień – kary i konsekwencje mogą zrujnować Twój biznes:

  • Wysokie kary pieniężne: za wykonywanie przewozu międzynarodowego bez licencji grozi administracyjna kara 12 000 zł nałożona na przedsiębiorcę. Inne kraje również nakładają sankcje – brak licencji zostanie ukarany niezależnie od miejsca kontroli.

     

  • Zatrzymanie pojazdu i ładunku: Inspekcja (lub policja) może unieruchomić busa bez licencji do czasu podstawienia legalnego przewoźnika. Np. polska ITD zatrzymała busa jadącego z Rzeszowa do Berlina – kierowca nie miał wypisu (był on u drugiego kierowcy czekającego przy granicy), ale przewóz międzynarodowy zaczyna się już w miejscu załadunku, więc na trasie w Polsce też musiał mieć wypis . Skutkowało to karą i opóźnieniem dostawy, generując straty i dla przewoźnika, i dla klienta.

     

  • Utrata dobrej reputacji: brak licencji zalicza się do najpoważniejszych naruszeń i skutkuje wszczęciem procedury o utratę dobrej reputacji przewoźnika. To zaś oznacza blokadę uzyskania licencji przez co najmniej rok. Innymi słowy, firma przyłapana na jeździe „na czarno” może zostać wykluczona z rynku na 12 miesięcy.

     

  • Utrata klientów: licencja to dziś standard w branży – wielu klientów przed zleceniem transportu wymaga kopii licencji od przewoźnika. Jej brak to utrata wiarygodności i mniejsze szanse na zlecenia B2B. Ponadto ubezpieczyciel może odmówić pokrycia szkód, jeśli przewóz odbywał się nielegalnie, co oznacza dodatkowe ryzyko finansowe.

FAQ

Najczęściej zadawane pytania

Nie. W transporcie krajowym pojazdem ≤3,5t oraz przy przewozach na potrzeby własne nie jest wymagana licencja. Natomiast w międzynarodowym przewozie zarobkowym bus 3,5t musi mieć licencję wspólnotową – obowiązek ten wprowadzono od 21 maja 2022 .

Tak, jeśli wykonuje zarobkowe przewozy międzynarodowe. Licencja wspólnotowa to dokument uprawniający do przewozu towarów na terenie UE i od 2022 r. dotyczy także busów o DMC >2,5 t . Bus używany tylko w Polsce nie jest objęty licencją wspólnotową.

Wtedy, gdy nie potrzebujesz licencji – czyli transport krajowy busami do 3,5t lub przewozy na potrzeby własne. Do takich przewozów wystarczy zarejestrować działalność (CEIDG/KRS). Jeśli jednak przewozisz cudze towary za opłatą poza granice kraju, sam wpis nie wystarczy – potrzebna jest licencja.

Poproś przewoźnika o podanie numeru licencji lub pokazanie skanu dokumentu – rzetelna firma nie powinna odmówić. Możesz też zwrócić się do GITD, który potwierdzi, czy dany przewoźnik figuruje w rejestrze licencjonowanych firm. (Przeczytaj też: jak wybrać dobrą firmę transportową).

Surowe – w Polsce 12 000 zł dla przewoźnika. Pojazd może zostać wstrzymany, a firma stracić dobrą reputację (zostanie wykluczona z rynku na min. rok). Inne kraje UE również nakładają wysokie kary.

Definicje i przepisy prawne – transport zarobkowy vs. przewóz na potrzeby własne