AMG-trans.eu

Strona główna > Kabotaże w EU > Czym jest kabotaż i dlaczego budzi kontrowersje?

Czym jest kabotaż i dlaczego budzi kontrowersje?

  • Jacek Palęcki
  • 8 min czytania

Kabotaż w transporcie drogowym to wykonywanie przewozów krajowych na terenie innego państwa przez przewoźnika zagranicznego, zwykle po ukończeniu międzynarodowego transportu do tego kraju . Innymi słowy, jest to sytuacja, gdy np. polski przewoźnik ciężarowy realizuje transport między dwoma punktami w Niemczech. Zjawisko kabotażu ma na celu m.in. lepsze wykorzystanie floty i ograniczenie pustych przebiegów, ale jednocześnie budzi wiele kontrowersji. Wynikają one głównie z kwestii uczciwej konkurencji, różnic w kosztach pracy oraz przestrzegania regulacji. W niniejszym artykule wyjaśniamy, czym dokładnie jest kabotaż, jakie przepisy go regulują, czym różni się od zwykłego przewozu międzynarodowego oraz dlaczego jest przedmiotem gorących sporów w branży TSL.

Co to jest kabotaż w transporcie drogowym?

Pojęcie kabotażu wywodzi się historycznie z żeglugi przybrzeżnej, a w kontekście transportu drogowego oznacza tymczasowy krajowy przewóz towarów na terenie danego kraju przez firmę z innego państwa. Taki transport jest legalny wyłącznie w określonych okolicznościach. Aby mówić o kabotażu, przewoźnik musi najpierw wykonać przewóz międzynarodowy – dopiero po rozładunku towaru dostarczonego z zagranicy może podjąć kolejne zlecenia w tym samym kraju, już jako operacje wewnętrzne. Przykładowo, jeśli ciężarówka z Polski dostarczy ładunek do Francji, może następnie wykonać na terenie Francji kilka przewozów lokalnych zanim wróci do kraju macierzystego. Kabotaż jest pomyślany jako uzupełnienie transportu międzynarodowego, ograniczające pusty przebieg – zamiast wracać na pusto, kierowca może zarobić realizując dodatkowe kursy lokalne.

Warto podkreślić, że kabotaż dotyczy tylko przewozów towarów wewnątrz jednego państwa. Nie jest nim więc typowy przewóz międzynarodowy ani tzw. cross-trade, czyli transport między dwoma różnymi krajami przez przewoźnika z kraju trzeciego. Dla laika różnica bywa niejasna – kabotaż odbywa się bez przekraczania granicy podczas kursu, natomiast każdy przewóz międzynarodowy (w tym cross-trade) polega na dostarczeniu ładunku z jednego kraju do innego, co z definicji nie podlega ograniczeniu liczby operacji. Wspólny rynek UE dopuszcza cross-trade praktycznie bez zezwoleń, natomiast kabotaż jest ściśle limitowany jako działalność tylko tymczasowa na obcym rynku . (Poznaj szczegóły: Kabotaż po cross-trade – jak działa licznik operacji?)

Zasady kabotażu w Unii Europejskiej

Kabotaż jest legalny w UE, ale obwarowany szeregiem warunków, które mają zapewnić jego tymczasowy charakter i chronić lokalny rynek przewozów. Kluczowe regulacje znajdują się w rozporządzeniu (WE) 1072/2009 oraz najnowszym Pakiecie Mobilności.

Podstawowe warunki legalnego kabotażu w UE:

  • Limit 3 przejazdów: Przewoźnik może wykonać maksymalnie 3 operacje kabotażowe w ciągu 7 dni od ostatniego rozładunku przewozu międzynarodowego .

  • Pełny rozładunek przed kabotażem: Kabotaż można zacząć dopiero po pełnym rozładunku towarów z przewozu międzynarodowego (nie wolno zaczynać kabotażu, gdy część ładunku międzynarodowego jest jeszcze na pojeździe).

  • “Cooling-off”: Po zakończeniu serii kabotaży pojazd musi opuścić dany kraj, a ponowny kabotaż tym samym pojazdem na terenie tego państwa jest dozwolony dopiero po odczekaniu 4 pełnych dni (okres karencji) .

  • Dokumentacja: Kierowca powinien posiadać przy sobie list przewozowy CMR z przewozu przychodzącego oraz listy przewozowe dla każdego kabotażu, aby potwierdzić legalność operacji podczas kontroli.

Ograniczenia te mają zapobiegać przekształceniu kabotażu w stałą działalność krajową przez zagranicznych przewoźników. Dopuszczalne scenariusze to np. wykonanie wszystkich trzech operacji w kraju docelowym albo podział na różne państwa (np. po dostawie do Niemiec – jeden przewóz w Niemczech, kolejny w Belgii, ostatni we Francji, w ciągu siedmiu dni) . Każda operacja kabotażowa musi być udokumentowana osobnym listem przewozowym, a brak takiego dokumentu podczas kontroli jest traktowany jako naruszenie. (Dowiedz się więcej: Jakie dokumenty trzeba mieć przy kabotażu?)

Warto dodać, że kabotaż busami (pojazdami dostawczymi do 3,5 t) podlega zasadniczo tym samym regułom co kabotaż ciężarówkami. Od 2022 r. przepisy UE objęły także przewozy busami (pojazdy powyżej 2,5 t) wymogiem posiadania licencji i innymi regulacjami. Oznacza to, że także lżejsze pojazdy muszą przestrzegać limitów kabotażu. (Zobacz też: Czy kabotaż busami podlega tym samym przepisom co TIR-y?)

Czym kabotaż różni się od przewozu międzynarodowego?

Przewóz międzynarodowy obejmuje każdą trasę z jednego państwa do drugiego – ładunek przekracza granicę. Kabotaż odbywa się w całości w jednym kraju, przy czym przewoźnik pochodzi z innego państwa. Nie jest to samodzielna usługa międzynarodowa, lecz przedłużenie wcześniejszego transportu: dodatkowe, tymczasowe zlecenie krajowe wykonane przez firmę z zagranicy.

Główne różnice to brak przekraczania granicy w trakcie kabotażu oraz ograniczenia, którym podlega ta działalność (limity operacji, czas, wymogi lokalne). Przewozy międzynarodowe między krajami UE takich limitów nie mają – są częścią swobody świadczenia usług – podczas gdy kabotaż jest ściśle reglamentowany jako wyjątek. Wiąże się z tym większe ryzyko dla przewoźnika: kabotaż wymaga doskonałej znajomości przepisów kraju, w którym jest realizowany, bo za naruszenie zasad grożą surowe sankcje. Na przykład we Francji i Niemczech kary za nielegalny kabotaż sięgają dziesiątek tysięcy euro, a w Polsce stwierdzenie naruszenia to kara administracyjna rzędu kilkunastu tysięcy złotych

Dlaczego kabotaż budzi kontrowersje?

Kontrowersje wokół kabotażu wynikają z konfliktu między zasadą wolnego rynku a ochroną lokalnego rynku transportowego. Z jednej strony kabotaż pozwala lepiej wykorzystać ciężarówki (mniej pustych przebiegów) i obniżyć koszty logistyczne dla zleceniodawców – przewoźnik z tańszego kraju może zaoferować niższe stawki za przewóz w kraju o wyższych kosztach, co bywa korzystne dla klientów. Z drugiej strony rodzi to obawy o nieuczciwą konkurencję i dumping socjalny. Przewoźnicy z krajów o niższych płacach (np. z Europy Środkowo-Wschodniej, w tym Polski) mogą wykonywać kabotaż taniej niż firmy z Zachodu, co osłabia pozycję tych ostatnich . Kierowcy z tańszych krajów otrzymują wynagrodzenia według stawek u siebie, niższych niż na Zachodzie, co prowadzi do presji na zaniżanie płac w całej branży – na tym polega zjawisko dumpingu socjalnego .

Kraje zachodnie UE mocno naciskały na zaostrzenie zasad kabotażu (m.in. w ramach Pakietu Mobilności), argumentując to walką z nadużyciami i wyrównaniem warunków konkurencji . Państwa z Europy Środkowo-Wschodniej protestowały, uznając część zmian za protekcjonizm uderzający w ich firmy . Mimo tych sporów nowe regulacje przyjęto i wdrożono w latach 2020–2022 – co pokazuje, jak drażliwym tematem stał się kabotaż w UE.

Jak zapewnić legalny kabotaż?

Mimo sporów kabotaż może przynosić korzyści, pod warunkiem ścisłego przestrzegania przepisów. Przewoźnicy muszą pilnować limitów i dokumentów, a zleceniodawcy powinni korzystać wyłącznie z usług firm działających legalnie – to gwarancja terminowych dostaw bez ryzyka kar.

Zobacz, jak AMG-Trans realizuje legalne przewozy międzynarodowe busami do 3,5t – stawiamy na pełną zgodność z przepisami i efektywność operacji. Dowiedz się, jak wygląda nasza spedycja z kontrolą kabotażu, by mieć pewność, że Twój ładunek jest transportowany zgodnie z prawem.

Źródła:

  1. Transport kabotażowy – definicja i regulacje: Przewóz kabotażowy to tymczasowy przewóz krajowy w innym państwie członkowskim, podlegający ostrzejszym regulacjom ze względu na konkurencję z lokalnymi firmami.

  2. Limity kabotażu w UE: Unijne przepisy (rozporządzenie 1072/2009) zezwalają na maksymalnie 3 operacje kabotażowe w ciągu 7 dni od zakończenia transportu międzynarodowego . Pakiet Mobilności wprowadził dodatkowo 4-dniowy okres przerwy (cooling-off) przed kolejnymi kabotażami tym samym pojazdem w danym kraju.

  3. Dumping socjalny a kabotaż: Przewoźnicy z krajów o niższych kosztach pracy mogą oferować tańsze usługi kabotażowe, co budzi obawy o dumping socjalny i nieuczciwą konkurencję na rynkach zachodnich.

  4. Naruszenia i kary: W przypadku złamania limitów kabotażu przewoźnik ponosi odpowiedzialność – np. w Polsce stwierdzenie czwartego kabotażu u zagranicznego przewoźnika skutkowało karą nałożoną przez ITD w wysokości 12 000 zł i zakazem kontynuowania transportu .

FAQ

Najczęściej zadawane pytania

Kabotaż to odpłatny przewóz towarów na terenie jednego kraju, realizowany tymczasowo przez przewoźnika z innego państwa (najczęściej po dostarczeniu ładunku z zagranicy).

Tak, kabotaż w Unii Europejskiej jest dozwolony, ale tylko tymczasowo i pod pewnymi warunkami. Przewoźnik po rozładunku międzynarodowym może wykonać maksymalnie trzy kabotaże w ciągu 7 dni, potem musi odczekać 4 dni przed kolejnymi operacjami. Poszczególne kraje wymagają też np. zgłoszenia kierowcy czy przestrzegania lokalnej płacy minimalnej, lecz podstawowe zasady są jednakowe w całej UE.

Kabotaż odbywa się wewnątrz jednego kraju (bez przekraczania granicy) i realizuje go zagraniczny przewoźnik, podczas gdy przewóz międzynarodowy to transport między różnymi państwami. Kabotaż podlega limitom (liczby operacji i czasu), natomiast przewozy międzynarodowe takich ograniczeń nie mają (choć podlegają innym przepisom, np. o czasie pracy i delegowaniu kierowców).

Ograniczenia kabotażu mają chronić lokalnych przewoźników przed nieograniczoną konkurencją ze strony firm z tańszych rynków. Gdyby kabotaż był całkowicie swobodny, przewoźnicy z krajów o niższych kosztach (płacach, podatkach) mogliby masowo przejmować krajowe zlecenia w bogatszych państwach, co rodzi zjawisko dumpingu socjalnego i osłabia rodzimy transport. Dlatego wprowadzono limity – kabotaż ma służyć efektywności (mniej pustych przebiegów), ale nie może przerodzić się w stałe świadczenie usług krajowych za granicą.

Za przestrzeganie przepisów kabotażowych odpowiada przewoźnik. W razie naruszenia to on otrzymuje karę finansową lub zakaz wykonywania przewozów w danym kraju. Zleceniodawca (firma zlecająca ładunek) na ogół nie jest bezpośrednio karany przez służby, ale może ponieść straty (opóźnienia, koszty) jeśli transport zostanie wstrzymany z powodu nielegalnego kabotażu.

Czym jest kabotaż i dlaczego budzi kontrowersje?